تحلیل آثار تاب‌آوری بر سرزندگی خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی در شهرستان دیواندره

خانوارهای روستایی به دلیل وابستگی معیشت آنان به بخش کشاورزی بیش از سایر قشرهای جامعه از خشکسالی‌ها آسیب دیده‌اند. تعداد زیادی از آنان به دلیل نبود تاب‌آوری مناسب از بخش کشاورزی خارج شده‌اند و سرزندگی و نشاط خود را از دست داده‌اند. هدف کلی این پژوهش، تحلیل آثار تاب‌آوری بر سرزندگی خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی است. این پژوهش ازنظر ماهیت، هدف و گردآوری داده‌ها به ترتیب کمی، کاربردی و جزو پژوهش‌های توصیفی از نوع همبستگی است. جامعة آماری پژوهش شامل سرپرستان خانوارهای روستایی کشاورزان کوچک‌مقیاس در روستاهای شهرستان دیواندره است (N= 10099). با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران، حجم نمونه 164 نفر به دست آمد که برای افزایش اعتبار یافته‌ها، تعداد 195 پرسش‌نامه بین اعضای جامعة آماری توزیع و درنهایت 180 پرسش‌نامه تکمیل و بازگردانده شد. روش نمونه‌گیری، تصادفی طبقه‌ای (بخش‌های مختلف، طبقه در نظر گرفته شد) با انتساب متناسب است. ابزار اصلی پژوهش، پرسش‌نامه‌ است که روایی آن را تعدادی از متخصصان و روایی سازه و پایایی آن را ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید کرده‌اند (α>0.7). تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS و Lisrel8.54 انجام شد. نتایج نشان داد خانوارهای مطالعه‌شده ازنظر سرزندگی و تاب‌آوری وضعیت مناسبی ندارند؛ همچنین نتایج تحلیل همبستگی نشان داد بین تمامی ابعاد تاب‌آوری (آمادگی، واکنش، بازتوانی و بازسازی و پیشگیری) خانوارهای مطالعه‌شده و سرزندگی آنان رابطه‌ای مثبت و معنا‌دار وجود دارد؛ علاوه بر این نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری پژوهش نشان داد ابعاد تاب‌آوری با ضریب تبیین 69درصد (γ= 0.83, t= 7.44)، اثر مثبت و معنا‌داری بر سرزندگی خانوارهای مدنظر دارد. با توجه به اینکه بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده در زمینة سرزندگی در جوامع صنعتی و شهری انجام شده و تاکنون پژوهشی درزمینة سرزندگی جوامع روستایی در شرایط خشکسالی انجام نشده است، بنابراین جنبه‌ای نوآورانه‌ برای پژوهش حاضر محسوب می‌شود.